नवेगाव-नागझिरा पर्यटकांचे आकर्षण केंद्र बनेल वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी व्यक्त केला विश्वास Forest Minister Sudhir Mungantiwar expressed his belief that Navegaon-Nagzira will become an attraction for tourists

 

नवेगाव-नागझिरा पर्यटकांचे आकर्षण केंद्र बनेल वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी व्यक्त केला विश्वास  Forest Minister Sudhir Mungantiwar expressed his belief that Navegaon-Nagzira will become an attraction for tourists

◾ नवेगाव प्रकल्पात दोन नव्या पाहुण्याचे आगमन  

◾ अभयारण्यात वाघिणीचे स्थानांतरण

నవేగావ్-నాగ్జిరా పర్యాటకులకు ఆకర్షణగా మారుతుందని అటవీ శాఖ మంత్రి సుధీర్ ముంగంటివార్ నమ్మకం వ్యక్తం చేశారు.

◾నవేగావ్ ప్రాజెక్ట్‌కి ఇద్దరు కొత్త అతిథుల రాక

◾పులిని అభయారణ్యంలోకి తరలించడం

गोंदिया ( राज्य रिपोर्टर ) : संशोधन, पर्यटन, संवर्धन व ईन ब्रिडिंग या चार मुद्यांवर आधारित कार्य वनविभागाने हाती घेतले असून त्या अंतर्गत आज नवेगाव-नागझिरा अभयारण्यात वाघिणीचे स्थानांतरण करण्यात आले. नैसर्गिक अधिवासासाठी येथील जंगल उपयुक्त आहे. वाघिणीच्या आगमनामुळे नवेगाव नागझिरा अभयारण्य वन्यजीव प्रेमी, अभ्यासक व पर्यटकांचे आकर्षण केंद्र बनेल असा विश्वास वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी व्यक्त केला. नवेगाव-नागझिरा व्याघ्र प्रकल्प नैसर्गिक अधिवासासाठी उत्तम ठिकाण असून आज सोडण्यात आलेल्या वाघिणींच्या प्रजननातून वाघांची पुढील पिढी दर्जेदार निर्माण होण्यास सहाय्यभूत ठरणार असल्याचे त्यांनी सांगितले. Forest Minister Sudhir Mungantiwar expressed his belief that Navegaon-Nagzira will become an attraction for tourists

 ब्रम्हपुरी भूभागातून आणण्यात आलेल्या वाघीण नवेगाव नागझिरा व्याघ्र प्रकल्पात आज वनमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांच्या उपस्थितीत सोडण्यात आल्या. या कार्यक्रमानंतर आयोजित पत्रकार परिषदेत ते बोलत होते. खासदार सुनील मेंढे, अशोक नेते, आमदार विजय रहांगडाले, मनोहर चंद्रिकापुरे, प्रधान मुख्य वनसंरक्षक (वन्यजीव) महिप गुप्ता, मुख्य वनसंरक्षक प्रादेशिक रंगनाथ नाईकडे, मुख्य वनसंरक्षक तथा क्षेत्र संचालक ताडोबा अंधारी प्रकल्प डॉ. रामगावकर, विशेष पोलीस महासंचालक संदीप पाटील, उपवनसंरक्षक तथा क्षेत्र संचालक नवेगाव नागझिरा जयरामेगौडा आर., निवासी उपजिल्हाधिकारी स्मिता बेलपत्रे, उपसंचालक पवन जेफ, विभागीय वन अधिकारी प्रदीप पाटील व राजेंद्र सदगीर यावेळी उपस्थित होते.

 जगात चौदा देशात वाघांचा अधिवास आहे. वाघांची सर्वाधिक संख्या ही भारतात व त्यातही महाराष्ट्र विदर्भात आहे. महाराष्ट्रात २०१४ मध्ये १९० वाघ होते ते २०१९ च्या गणनेत ते ३१२ झाले आणि आता ५०० च्या वर वाघांची संख्या आहे. यात सर्वाधिक वाघ विदर्भात आहेत. याचाच अर्थ विदर्भ हे जगाचे टायगर कॅपिटल झाले आहे असे श्री. मुनगंटीवार यांनी सांगितले. भारत सरकारने पहिल्या टप्प्यात पाच वाघांचे स्थानांतरण करण्याची परवानगी दिली आहे. त्यानुसार आज नवेगाव नागझिरा प्रकल्पात वाघिणीचे स्थानांतरण करण्यात आल्याचे त्यांनी सांगितले. या ठिकाणी ११ वाघ असून वीस वाघ अधिवास क्षमता असल्याचे सांगून ते पुढे म्हणाले की, वन्यजीव प्रेमी, अभ्यासक व पर्यटकांसाठी नवेगाव नागझिरा आकर्षण केंद्र ठरणार आहे.

  पुढील टप्प्यात तीन वाघांचे स्थानांतरण करण्याचा मनोदय त्यांनी व्यक्त केला. नवेगाव नागझिरा प्रकल्पात सीसीटीव्ही कॅमेरे बसविण्यात आले आहेत. स्थानिक ४०० युवकांना प्रशिक्षण तसेच शंभर वाघमित्र नेमले आहेत. वाघमित्रांना दोन हजार रुपये सन्माननिधी देण्यात येत येतो. तसेच पर्यटकांसाठी अत्याधुनिक सहा वाहने देण्यात येणार असल्याचे त्यांनी सांगितले.

  सारस संवर्धनासाठी ६२ कोटींचा आराखडा बनविण्याच्या न्यायालयाच्या सुचना आहेत त्यावर काम सुरू असल्याचे मंत्री म्हणाले.

पाच वाघांचे स्थानांतरण गेली दहा महिने वन विभाग या विषयावर काम करत होते. माळढोक व गिधाड पक्षी संवर्धन सुद्धा गरजेचे असून त्यासाठी वनविभाग आराखडा बनवित असल्याचे त्यांनी सांगितले. चिमण्या आता कमी दिसतात. येणाऱ्या पिढीला चिमणी केवळ कथा कवितेतूनच समजू नये म्हणून चिमण्यांचे संवर्धन आवश्यक आहे असे ते म्हणाले. कुरण विकास करणे व पाणवठे वाढविणे यावरही काम सुरू आहे.

नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्र  महाराष्ट्रातील गोंदिया आणि भंडारा जिल्ह्यात स्थित असून 2013 मध्ये अधिसूचित करण्यात आलेला हा व्याघ्र प्रकल्प आहे. नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्र हा देशातील 46 वा व राज्यातील 5 वा व्याघ्र प्रकल्प असून प्रोजेक्ट टायगर अंतर्गत स्थापना करण्यात आलेला आहे. नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्राचे गाभा क्षेत्र 656.36 चौ.कि.मी. आहे तसेच 1241.24 चौ. कि.मी. बफर क्षेत्र घोषित करण्यात आले आहे. ऑल इंडिया टायगर ईस्टिमेशन 2022 च्या अहवाल नुसार नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्रा मधे किमान 11 प्रौढ वाघ असल्याचे नमूद आहे. सध्यस्थितीत व्याघ्र क्षेत्र हा कमी व्याघ्र घनतेचा भूभाग असून, नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्रात 20 प्रौढ वाघ वास्तव्य करण्याची क्षमता आहे.

वाघांचे संवर्धन व स्थानांतर (Conservation Translocation of Tigers) या उपक्रमा अंतर्गत एकूण 4-5 मादी वाघिणींना ब्रह्मपुरी भूभागातून नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्रात स्थानांतरीत करणे प्रस्तावित आहे. पहिल्या टप्प्यात 2 मादी वाघिणीचे नागझिरा वन्यजीव अभयारण्य येथे आज स्थलांतर करण्यात आले आहे. दोन्ही वाघिणींना नवेगाव नागझिरा व्याघ्र राखीव क्षेत्राच्या गाभा भागात सोडण्यात आले. वाघिणींना सोडल्या नंतर सॅटेलाईट जीपीएस कॉलर व व्हिएचएफ (Satellite GPS collar व VHF) च्या सहाय्याने दोन्ही वाघिणींचे 24 x 7 सक्रियपणे सनियंत्रण केले

जाईल. संपूर्ण सनियंत्रणाचे कार्य हे कमांड आणि कंट्रोल रूम साकोली येथून नियंत्रीत केले जाणार आहे. या दोन स्थलांतरित वाघिणींच्या निरीक्षणानंतर व उर्वरित घटक लक्षात घेऊन इतर मादा वाघांना टप्प्याटप्प्याने स्थानांतरीत केले जाईल.

  या उपक्रमामुळे नवेगाव-नागझिरा व्याघ राखीव क्षेत्रात भविष्यात वाघाच्या संखेत वाढ होवून प्रकल्पात पर्यटनाला चालना मिळू शकते. स्थानिकांना उपजीविकेच्या संधी निर्माण होतील तसेच जास्त व्याघ्र संख्या असलेल्या ब्रह्मपुरी भूभागातील मानवी वन्यजीव संघर्ष कमी करण्यासाठी एक महत्त्वाचा उपाय ठरू शकतो.

నవేగావ్-నాగ్జిరా పర్యాటకులకు ఆకర్షణగా మారుతుందని అటవీ శాఖ మంత్రి సుధీర్ ముంగంటివార్ నమ్మకం వ్యక్తం చేశారు.

◾నవేగావ్ ప్రాజెక్ట్‌కి ఇద్దరు కొత్త అతిథుల రాక

◾పులిని అభయారణ్యంలోకి తరలించడం

గోందియా ( రాజ్య  రిపోర్టర్ ) : పరిశోధన, టూరిజం, పరిరక్షణ మరియు పెంపకం అనే నాలుగు అంశాల ఆధారంగా అటవీ శాఖ చేపట్టిన పనులు ఈరోజు నవేగావ్-నాగ్జిరా అభయారణ్యానికి తరలించబడ్డాయి. ఇక్కడి అడవి సహజ ఆవాసాలకు ఉపయోగపడుతుంది. పులుల రాకతో నవేగావ్ నాగ్జిరా అభయారణ్యం వన్యప్రాణి ప్రేమికులు, పరిశోధకులు మరియు పర్యాటకులకు ఆకర్షణీయంగా మారుతుందని అటవీ శాఖ మంత్రి సుధీర్ ముంగంటివార్ నమ్మకం వ్యక్తం చేశారు. నవేగావ్-నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ సహజ ఆవాసాలకు అనువైన ప్రదేశమని, ఈ రోజు విడుదల చేసిన పులుల పెంపకం నాణ్యమైన తదుపరి తరం పులులను రూపొందించడానికి దోహదపడుతుందని ఆయన అన్నారు. Forest Minister Sudhir Mungantiwar expressed his belief that Navegaon-Nagzira will become an attraction for tourists

  బ్రహ్మపురి ప్రాంతం నుంచి తీసుకొచ్చిన పులులను అటవీ శాఖ మంత్రి సుధీర్ ముంగంటివార్ సమక్షంలో నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్‌లో ఈరోజు విడుదల చేశారు. ఈ కార్యక్రమం అనంతరం ఏర్పాటు చేసిన విలేకరుల సమావేశంలో ఆయన మాట్లాడారు. ఎంపీ సునీల్ మెంధే, అశోక్ లీడర్, ఎమ్మెల్యే విజయ్ రహంగ్‌డేల్, మనోహర్ చంద్రికాపురే, ప్రిన్సిపల్ చీఫ్ కన్జర్వేటర్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ (వైల్డ్ లైఫ్) మహిప్ గుప్తా, చీఫ్ కన్జర్వేటర్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ రీజనల్ రంగనాథ్ నైకేడే, చీఫ్ కన్జర్వేటర్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ అండ్ ఫీల్డ్ డైరెక్టర్ తడోబా అంధారి ప్రాజెక్ట్ డా. ఈ కార్యక్రమంలో రామ్‌గావ్‌కర్‌, స్పెషల్‌ డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ ఆఫ్‌ పోలీస్‌ సందీప్‌ పాటిల్‌, సబ్‌ ఫారెస్ట్‌ కన్జర్వేటర్‌, ఏరియా డైరెక్టర్‌ నవేగావ్‌ నాగజీరా జయరామే గౌడ ఆర్‌., రెసిడెంట్‌ డిప్యూటీ కలెక్టర్‌ స్మితా బెల్‌పాత్రే, డిప్యూటీ డైరెక్టర్‌ పవన్‌ జెఫ్‌, డివిజనల్‌ ఫారెస్ట్‌ ఆఫీసర్‌ ప్రదీప్‌ పాటిల్‌, రాజేంద్ర సద్గీర్‌ పాల్గొన్నారు.

ప్రపంచంలోని పద్నాలుగు దేశాల్లో పులులు నివసిస్తున్నాయి. అత్యధిక సంఖ్యలో పులులు భారతదేశంలో మరియు అది కూడా మహారాష్ట్రలోని విదర్భలో ఉన్నాయి. మహారాష్ట్రలో 2014లో 190 పులులు ఉండగా, 2019 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 312కి పెరిగి ప్రస్తుతం పులుల సంఖ్య 500కి చేరుకుంది. వీటిలో ఎక్కువ పులులు విదర్భలో ఉన్నాయి. అంటే విదర్భ ప్రపంచపు పులుల రాజధానిగా మారింది. ముంగంటివార్ అన్నారు. మొదటి దశలో ఐదు పులుల బదిలీకి భారత ప్రభుత్వం అనుమతి ఇచ్చింది. అందుకు అనుగుణంగానే ఈరోజు నవేగావ్ నాగ్జీరా ప్రాజెక్టుకు పులిని తరలించినట్లు తెలిపారు. ఈ ప్రదేశంలో 11 పులులు ఉన్నాయని, ఇది 20 పులుల నివాస సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉందని, నవేగావ్ నాగ్జిరా వన్యప్రాణుల ప్రేమికులకు, పండితులకు మరియు పర్యాటకులకు ఆకర్షణీయ కేంద్రంగా ఉండబోతోందని ఆయన తెలిపారు.

   తదుపరి దశలో మూడు పులులను బదిలీ చేయాలని ఆయన ఆకాంక్షించారు. నవేగావ్ నాగ్జిరా ప్రాజెక్టులో సీసీ కెమెరాలు ఏర్పాటు చేశారు. 400 మంది స్థానిక యువకులకు శిక్షణ ఇచ్చి 100 మంది టైగర్ స్నేహితులను నియమించారు. టైగర్ ఫ్రెండ్స్ కి రెండు వేల రూపాయల గౌరవ వేతనం ఇస్తారు. అలాగే పర్యాటకుల కోసం ఆరు అత్యాధునిక వాహనాలను సమకూర్చనున్నట్లు తెలిపారు.

కొంగ సంరక్షణకు 62 కోట్లతో ప్రణాళిక రూపొందించేందుకు కోర్టు ఆదేశాల మేరకు పనులు కొనసాగుతున్నాయని మంత్రి తెలిపారు.

ఐదు పులుల బదిలీ అంశంపై గత పది నెలలుగా అటవీశాఖ కసరత్తు చేస్తోంది. మల్ధోక్, రాబందు పక్షుల సంరక్షణ కూడా అవసరమని, ఇందుకోసం అటవీశాఖ ప్రణాళిక రూపొందిస్తోందన్నారు. ఇప్పుడు పిచ్చుకలు తక్కువగా కనిపిస్తున్నాయి. కథలు, కవితల ద్వారానే చిమ్నీలను రాబోయే తరానికి అర్థం చేసుకోకుండా చిమ్నీల పరిరక్షణ అవసరమన్నారు. పచ్చిక బయళ్లను అభివృద్ధి చేయడంతోపాటు నీటి వనరులను పెంచే పనులు కూడా కొనసాగుతున్నాయి.

నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ మహారాష్ట్రలోని గోందియా మరియు భండారా జిల్లాల్లో ఉంది మరియు ఇది 2013లో నోటిఫై చేయబడిన టైగర్ రిజర్వ్. నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ దేశంలో 46వ టైగర్ రిజర్వ్ మరియు రాష్ట్రంలో 5వ టైగర్ రిజర్వ్ మరియు ప్రాజెక్ట్ టైగర్ కింద స్థాపించబడింది. నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ యొక్క ప్రధాన ప్రాంతం 656.36 చ.కి.మీ. 1241.24 చ.అ. కి.మీ బఫర్ జోన్ ప్రకటించబడింది. ఆల్ ఇండియా టైగర్ ఎస్టిమేషన్ 2022 నివేదిక ప్రకారం, నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్‌లో కనీసం 11 వయోజన పులులు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం పులి ప్రాంతం తక్కువ పులుల సాంద్రత కలిగిన ప్రాంతం మరియు నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ 20 వయోజన పులుల జీవన సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది.

(Conservation Translocation of Tigers) కన్జర్వేషన్ ట్రాన్స్‌లోకేషన్ ఆఫ్ టైగర్స్ యొక్క ఈ చొరవ కింద బ్రహ్మపురి భూభాగం నుండి నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్‌కు మొత్తం 4-5 ఆడ పులులను మార్చాలని ప్రతిపాదించబడింది. మొదటి దశలో, ఈరోజు 2 ఆడ పులులను నాగ్జీరా వన్యప్రాణుల అభయారణ్యంలోకి మార్చారు. రెండు పులులను నవేగావ్ నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్ కోర్ ఏరియాలో వదిలారు. విడుదలైన తర్వాత, (Satellite GPS collar व VHF) రెండు పులులు శాటిలైట్ GPS కాలర్ మరియు VHF సహాయంతో 24 x 7 చురుకుగా పర్యవేక్షించబడ్డాయి.

వెళ్తుంది మొత్తం కోఆర్డినేషన్ ఫంక్షన్ కమాండ్ మరియు కంట్రోల్ రూమ్ సకోలి నుండి నియంత్రించబడుతుంది. ఈ రెండు వలస పులులను గమనించి, మిగిలిన అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకున్న తర్వాత, ఇతర ఆడ పులులను దశలవారీగా బదిలీ చేస్తారు.

   ఈ చొరవ భవిష్యత్తులో నవేగావ్-నాగ్జిరా టైగర్ రిజర్వ్‌లో పులుల సంఖ్యను పెంచడం ద్వారా ప్రాజెక్ట్‌లో పర్యాటకాన్ని పెంచవచ్చు. ఇది స్థానికులకు జీవనోపాధి అవకాశాలను సృష్టిస్తుంది మరియు అధిక పులుల జనాభా ఉన్న బ్రహ్మపురి భూభాగంలో మానవ వన్యప్రాణుల సంఘర్షణను తగ్గించడానికి ఇది ఒక ముఖ్యమైన పరిష్కారం.